KİNOA TARIMI
Kinoa, yüksek dağlık alanlardan, ılıman, yağışlı, sıcak ve kuru, soğuk ve kuru, her iklime adapte olabilen çeşitleri olan, kendine döllenen bir bitkidir. Deniz seviyesinden başlayarak 4000 m rakıma kadar çok rahat yetişebilen bir bitkidir. Her yükseltiye uygun çeşitleri mevcuttur.
KİNOA’DA EKİM VE BAKIM
Kinoa, çeşitlere göre farklılık göstermekle birlikte, ortalama, çimlendikten sonra – 4; -6’e kadar dayanır. Kinoa çeşitleri ürün olarak, saponin oranlarına göre, 3 gruba ayrılır: Saponinli kinoalar ( yüksak oranda saponin içerir, yüksek saponin oranından dolayı, hasat sonrası saponin içeriğinin giderilmesi için işlenmesi-yıkama ve kurutma-gerekir), Tatlı kinoa çeşitleri (az miktarda saponin içeriklidir, hasat sonrası saponin içeriğinin giderilmesi için işlenmesi gerekir) ve son yıllarda geliştrilen saponinsiz kinoalar (sıfır “0” saponinli, hasat sonrası, saponinsiz olduğu için işlenmesine gerek yoktur). Son yıllarda en çok tarımı yapılan saponinsiz kinoaların avantajı kinoa tarımını normal hububat tarımı gibi çok daha kolay yapılabilir hale getirmesidir. Çünkü hasat sonrası işleme sorunu ortadan kalkmakta ve daha kolay pazarlanabilmektedir.
- KİNOA’DA EKİM ZAMANI
Ortalama toprak ısısının 5-7 derece olduğu zaman, Mart, Nisan ayları ve daha yüksek bölgeler için Mayıs başları ve ortaları kinoa ekimi için uygundur. Toprak sıcaklığının -1 derece olduğu zaman da ekimi yapılabilinir. Güney bölgelerimiz de ise mevsimsel şartlara bağlı olarak daha erken, kışlık olarak da, ekilebilir. Kuru şartlarda yapılacak bir üretimde iklime bağlı olarak olabildiğince erken ekim yapılmalıdır. Erken ekimler, kinoa’nın ilkbahar yağışlarından daha iyi yararlanmasını sağlar. Kinoa tarımında önemli unsurlarından birisi de çiçeklenme zamanının +35 dereceyi geçmeyecek şekilde ekim tarihinin bölgelere göre planlanmasıdır.
- KİNOA’DA EKİM YÖNTEMLERİ
Kinoa tohumunda iki şekilde ekim yapılabilmektedir. Ekim şekli üreticinin elinde bulunan alet ve ekipmanlara göre değişiklik gösterebilir.
- KLASİK HUBUBAT (BUĞDAY) MİBZERİ İLE EKİM YÖNTEMİ
Bu yöntemde kinoa tohumları gübre ile karıştırılarak mibzerin gübre bölmesine konulmalıdır ve ekipmanın dönüme (1000 m2) 800 – 2500 gram kadar tohum gelecek şekilde ayarları yapılmalıdır. Bu ekim yönteminde sıra arası mesafe klasik mibzerde 14 cm dir. Bu yöntemle ekim yapıldığında yabancı ot çıkışı önemli oranda engellenmektedir. Diğer bir sıra arası mesafe ise klasik mibzerde 1 göz açık 1 göz kapalı olacak şekilde 28 cm de yapılmaktadır. Bu yöntem kullanıldığında yabancı ot çıkışı fazla olmaktadır.
Kinoa tohumu ekim derinliği 1-3 cm’dir. Ekim derinliği iyi ayarlanmalı tohum taneleri küçük olduğundan derin ekimlerde çimlenme sonrası çıkış süresi gecikmekte ya da derinde düşen tohumlarda çıkış sağlanamamaktadır.
Bu ekim yönteminde birim alana daha fazla bitki sayısı elde edilmektedir. Bu yüzden başaklar orta boyda verim kıraç arazilerde 150 – 400 kg/da kadar çıkabilmektedir.
Bu ekim yönteminde yabancı ot kontrolü için çapalama imkânı olmayacağından yabancı ot kontrolü için ilaçlama yapılması gerekmektedir.
- HAVALI HASSAS EKİM MİBZERİ İLE EKİM YÖNTEMİ
Bu yöntemde kinoa tohum boyutlarına uygun havalı hassas ekim mibzeri gözlerine kinoa tohumu konulmalı ve ekipman ayarlamaları sıra arası 45 cm sıra üzeri 8-12 cm olacak şekilde ayarlanmalıdır, dönüme (1000 m2) 800 – 2500 gram kadar tohum gelecek şekilde ekim yapılmalıdır. Bitki ekim derinliği 2-3 cm’dir. Ekim derinliği iyi ayarlanmalı, tohum taneleri küçük olduğundan derin ekimlerde çimlenme sonrası çıkış süresi gecikmekte ya da derinde düşen tohumlarda çıkış sağlanamamaktadır.
Bu ekim yönteminde birim alandaki bitki sayısı az başak boyutları büyüktür, verim kıraç arazilerde 150 – 400 kg/da kadar çıkılabilmektedir.
Bu ekim yöntemine yabancı ot kontrolü için sıra arası ve sıra üzeri çapalama işlemi gerektirmektedir. Çapalama işlemi makineli yapılabileceği gibi insan gücü ile de yapılabilmektedir. İklim ve yabancı ot durumuna göre bu işlem 1 ya da 2 kez tekrarlanmalıdır.
- KİNOA’DA YABANCI OT KONTROLÜ
Kinoa Tarımında, yabancı ot kontrolü iki metodla yapılmaktadır:
1 – Çapalama Yöntemi: Kinoa çapalanarak ot kontrolü yapılacaksa, ekim önceden buna uygun şeklde yapılmalıdır.
2 – İlaçlama Yöntemi: Kinoa tarımında kullanılan ot ilaçlarının (herbisitler) sayısı sınırlıdır.
KİNOA’DA HASAT ZAMANI VE HASAT
- KİNOA’ DA HASAT ZAMANI
Kinoa bitkisi çeşitlere ve türlere bağlı olarak hasat süresi değişiklik göstermektedir. Bu süreyi ekim zamanı iklim koşulları da etkiler.
Hasat zamanını geldiğinde bitkiler sararıp kurumakta ve tane oluşumları gözlemlenebilmektedir. Kinoa hasat zamanı iyi ayarlanmalıdır, bazı bitkiler kuruyup hasat olgunluğuna ulaşırken bazıları hasat olgunluğuna ulaşamazlar bu durumda hasat zamanını daha ileri bir tarihe erteleyip diğer bitkilerinde gelişimini tamamlaması ve hasat olgunluğuna gelmesi beklenmelidir. Bu tür durumlara genellikle yağışlı sezonlarda rastlanmaktadır.
- KİNOA’ DA HASAT
Kinoa bitkisi hasat olgunluğuna ulaştığında hasat için klasik buğday biçerdöveri ile hasadı gerçekleştirilebilmektedir.
Biçerdövere herhangi bir ek ekipman takılması gerekmez. Sadece biçerdöver ayarları değiştirilmesi gerekmektedir, bu ayarlar biçerdöver operatörü tarafından yapılır batör, elek ve fan ayarı yapılarak rahatlıkla hasadı gerçekleştirilebilmektedir.
- HASAT SONRASI YAPILMASI GEREKENLER
Kinoa hasadı gerçekleştirildikten sonra elde edilen ürünün, eğer gerekirse, nemi yüksek ise kurutulması gerekmektedir. kurutma işlemi yapılmadan depolanan yada paketlenen ürünlerde çimlenme, küflenme ve kötü koku oluşmaktadır.
Saponinli kinoa hasadından sonra ürünlerin saponinden ayrılması için yıkama durulama ve kurutma işlemleri yapılmalıdır, bu işlemler bilgili kişilerce yapılmaz ise ürün su içerisinde yada nemli şekilde bekletilirse çimlenmeler olacak yada ürün kalitesi bozulacaktır.